به نام خدا ، اولین مربی انسانها
۱- حدود ۳۵ سال است که مرحوم استاد دکتر جواد اژه‌ای رامی‌شناسم و آشنایی با ایشان را نعمت، و جزو خوشبختی‌های خود می‌دانم. آنچه که در این سالها به عنوان یک دانشجو و بعدها به عنوان همکار در ذهن من من شکل گرفته تصویری از یک معلم کامل است که واجد یک شخصیت همه جانبه و رشد یافته و دارای خصایص و ویژگی‌های مثبت فراوانی دیده است. جمع خوبی ها در دکتر اژه‌ای باعث شده بود که از وی یک شخصیت کاریزماتیک به ذهن ها متبادر گردد.
۲- دکتر اژه‌ای متدین، مهربان، انسانی خلاق، با سواد، عالم تعلیم وتربیت، دنیا دیده، به روز، مبادی آداب، پرنشاط، پژوهشگر، اهل سلوک ومعرفت، و برای دانشجویان و دانش‌آموزان، به عنوان یک تکیه‌گاه و پدر معنوی و علمی بود.
۳- به زعم اینجانب، آنچه که از ایشان یک شخصیت دارای جذبه ساخته بود، علاوه بر ویژگی‌های فخرآور؛ نگاه و رفتار دگرخواهی و کوشش گسترده و عمیق وی برای اعتلای علمی وفرهنگی ایران اسلامی بود. ایشان همواره نشان می‌داد قبل از آنکه دغدغه خویش و امورات علمی ِشخصیِ خودش را داشته باشد دغدغه دیگران را دارد و برای رساندن آنها به درجات رفیع علمی و تربیتی همانند یک پدر بلکه فراتر از آن ازهیچ کوششی فروگذار نبود. دکتر اژه‌ای قبل از آنکه به خودش تعلق داشته باشد، غم دیگران را در دل داشت.
۴- دل نگرانی‌های دکتر از جنس پی جویی‌های همه جانبه ایشان از حال و وضع دانشجویان، دانش‌آموزان، نظام تعلیم و تربیت؛ و نگاه او به سوی پرورش انسانهایی بود در تراز انسان متعهد و متخصصِ مسلمان. به همین دلیل بیشترین وقت آقای دکتر اژه‌ای صرف مسائل آموزشی، پژوهشی، تربیتی و پرورشی نه درسطح فردی، بلکه درگستره بزرگ ایران اسلامی و رسیدن به تمدن نوین اسلامی بود.
۵- اینکه یک استاد قبل از آنکه بخواهد برای شخص خود اندوخته‌ای داشته باشد و به قولی رزومه خود را پربار و تزیین کند، به ارتقا و اعتلای دانش‌آموزان و دانشجویان و همچنین اعتلای وطن و تحقق آرمان‌های ایرانی اسلامی بیندیشند و در آن سطح، به طور بنیادین و گسترده و ثابت قدم حرکت کند و موجد فعالیت‌ها و حرکتهای زنده و پویا باشد؛ در کمتر استادی دیده می شود. این گونه حرکت در گستره علمی وفرهنگی تنها درسایه وجود انگیزه‌های جهادی میسر نمی‌شود.
۶- من آقای دکتر اژه‌ای را یک عالم روانشناسِ جامعه‌نگر می‌دانم. روانشناس جامعه‌نگر نمی‌تواند توانش و استعداد خود را برای حل مسایل کلان جامعه و ایجاد مسیر برای حرکتهای بعدی به خدمت نگیرد. در نظر وی، اندیشه‌ورزی و اقدام‌های اساسی برای جامعه اولویت دارد. ایشان معتقد بود که هدف کسب علم صرفا تجمیع اطلاعات ومهارتها در ذهن خود نیست، بلکه هدف پروراندن و آماده کردن ذهنها برای حل مسایل جامعه مسلمین است.
۷- نکته دیگر آنکه دکتر اژه‌ای دارای آرمان، افق و چشم‌انداز در زمینه مسائل آموزشی تربیتی و روان شناختی بود. اینکه یک انسان واجد آینده‌نگری و چشم‌انداز باشد نشان می‌دهد که حرکت اجتماعی، فرهنگی و علمی خود را بر اساس اعتلا و ارتقای جامعه وتحقق اهداف بزرگ قرار داده است. به همین دلیل چنین انسانهایی که به دوردست و به جامعه تراز می‌اندیشند و علاوه برآن، حرکت هم می‌کنند، برای رسیدن به چشم‌انداز، صبوری کرده و رنج‌های متفاوت را تحمل می کنند. به همین دلیل صبوری و دوراندیشی ایشان در تاسیس و توسعه سمپاد با هدف شناسایی و پرورش دانش آموزان مستعد و خوش ذهن و ظهورشخصیت‌هایی کارآمد، خوش فکر، متخصص و متدین نتیجه می‌دهد و سال به سال هم، افزون وپربرکت می‌شود.
۸- عنوانی که رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره ایشان فرمودند واقعاً برازنده دکتر اژه‌ای است. حضرت ایشان در پیام خود دکتر اژه‌ای را به عنوان مجاهد خاموش نامیدند و از وی به بزرگی و دارای یادگارهای ارزشمند یاد کردند. او مجاهد بود چون تمام زندگی فردی و اجتماعی خود را برای تحقق ارمانهای اصیل انقلاب و کشور، بدون کمترین احساس یأس و خستگی سپری نمود؛ و خاموش بود، به آن جهت که جهد خود را با خدای خویش معامله کرده و نیازی به تظاهر و حاشیه‌های مرسوم نمی‌دید، بلکه به این زخارف و تبرج‌ها اصلا فکر نمی‌کرد. این واژه در جهان‌بینی الهی و توحیدی قابل معنا می‌شود ولذا وقتی از مجاهد بودن ایشان یاد می‌شود، بیانِ آن است که حرکت دکتراژه‌ای درجهت تعالی ارزشهای دینی و گستره جامعه‌سازی الهی بوده است.
۹- دکتر اژه‌ای به زعم همه دوستان و همکارانی که با ایشان محشور و مأنوس بودند یک تکیه‌گاه و پدر معنوی و انگیزه‌ساز مطرح بوده‌اند. خاطرم هست که در اولین دوره همایش چهره‌های ماندگار درسال ۱۳۸۰ کاری را شروع کرده بودم که نیاز شدیدی به انگیزه و تداوم داشت. نگران بودم و ازاینکه این جشنواره بزرگ علمی کشور به خوبی برگزار می‌شود، دلهره داشتم. همیشه دراین شرایط، کسانی پیدا می‌شوندکه دست انسان را می‌گیرند و همراه می‌شوند تا تو احساس تنهایی نکنی و به مسیر خود ادامه دهی. این انسانها تکیه‌گاه‌های بزرگی هستند که به آدمی شجاعت می‌دهند و توکل به خدا را دردل آدمی برپا و زنده می‌کنند. اولین کسی که به من و تیم همراه قوت قلب جانانه بخشید و مارا در برگزاری چنین مراسمی تشویق کرد دکتر اژه‌ای مهربان بود. یادم است شبی که برای اجرای مراسم به سالن همایش‌های صدا و سیما رفتم، آقای دکتر اژه‌ای در مجلس نشسته بودند. تعجب کردم و به خود گفتم من که قرار است مدیریت این مراسم را داشته باشم، در زمان مقرر به سالن آمده‌ام اما ایشان زودتر از من، خود را رسانده بود که بگوید کار خود را با قوت ادامه بده، این حرکت یک نهضت فرهنگ‌سازی برای تکریم دانشمندان و بزرگان علمی کشور در زمان حیاتشان است. حضور ایشان و تذکرهای بجا او چنان قوت قلبی داد که حظّ آن هنوز احساس می‌شود. در سالهای بعد نیز جناب استاد در برگزاری همایش‌های چهره‌های ماندگار بود، همراه بودند؛ بدون هیچ توقعی. این یک نمونه درکنار دهها نمونه دیگر از شخصیت استوار و انگیزه‌ساز ایشان بود. همه دوستان ودانشجویان دکتر اژه‌ای اذعان دارند که هر جا در میدان‌های علمی، آموزشی و پرورشی نیاز به تقویت بود، اولین کسی که برای دادن روحیه و انگیزه در میدان حاضر می‌شد جناب دکتر اژه‌ای بود. این ویژگی بود که امروز نمی‌دانیم چگونه نبود دکتر اژه‌ای را جبران کنیم.
۱۰- ثمرات کارهای ملی دکتراژه‌ای به دلیل خلوص نیت و سلوک معنوی ایشان ماناست و تردید نداریم روز به روز به حرکت کاروان علم وفرهنگ به سوی چشم‌اندازهای انقلاب، شتاب می دهد. به تعبیر رهبری عزیزمان یادگارهای علمی و فرهنگی دکتر اژه‌ای سالها و سالها می‌ماند و نسل‌های بعدی نیز از جهد علمی و مبنایی ایشان بهره مند خواهند شد.
نداشتن شخصیتی چون حجت الاسلام والمسلمین دکتر جواد اژه‌ای واقعا در این شرایط سخت است و نمی‌توان خلاء ایشان را جبران نمود. از خداوند بزرگ مسألت دارم که روح آن معلم بزرگ و پدر مهربان را در جوار روح بزرگ شهید بهشتی و برادر شهیدش و نیز اولیا خدا قرین و محشور گرداند.
دکتر رضا پورحسین
عضو هیات علمی دانشگاه تهران
