هو العلیم
از منظر روانشناسی رشد و تحوّل و از نگاه آموزه‌های قرآنی، شخصيت انسانهای رشديافته به مثابه شجره‌ی طيبه‌ای است که يک تناسب و توازن زيبا در ريشه، تنه و شاخه‌ها و شکوفه‌های آن مشهود می‌گردد. به سخن ديگر، تعالی و شکوفايی شخصيت انسانهای رشديافته در گرو تعادل، توازن، هماهنگی و يکپارچگی همه‌ی شاخه‌های وجود بوده و همه‌ی جلوه‌های نيکوی منش انسان در حيات فردی، خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و حرفه‌ای دربستری از ارزش‌های اخلاقی و معنوی پدیدار می‌گردد.
همين است که از جمله ويژگی‌های شخصيتی انسانهای هوشمند و خلاق‌پرور، در کنار مطلوب‌اندیشی و تفکّر واگرا، خصيصه‌هايی همچون بلندنگری، گشاده‌رويی، صبوری، تعاملات مطلوب اجتماعی، انديشه‌ی تلاشمداری، نيايش و توکل، وحدت درونی، هماهنگی و رشد همه جانبه‌ی جلوه‌های خوشايند منش دل‌آرام و آرامش‌آفرین ايشان می‌باشد. الحق، استاد فرهیخته، دکتر جواد اژه‌ای چنین بودند.
اما، در مقابل، انسانهای خودبين و متکّبر، حسود و بخيل، خودشيفته و خودپرست شخصيت خود را در يک حصار روانی محبوس می‌نمايند و به رغم بزرگ شدن، درخت وجودشان، خود را از جوانه‌ها و شکوفه‌های پرطراوت محروم مي‌نمایند.
اينجانب قریب به چهل سال از نزدیک فرزانه فرهیخته، وارسته متواضع، استاد توانا، روان شناس حاذق، عالم عامل، راحل جنت‌مکان، دکتر جواد اژه‌ای را به نيکی می‌شناختم با آن شفیق بزرگوار بسيار مأنوس بودم.
در موقعيت‌ها و شرايط متفاوت روانی و اجتماعی، فرهنگی و سياسی با ايشان گفتگو داشتم، هميشه ثبات فکری، صلابت و کرامت شخصيت، آزاداندیشی، دور بودن از هرگونه تحزب و وابستگی به جناح‌های سیاسی، بلندانديشی و اميدآفرينی استاد دکتر اژه‌ای برايم فوق‌العاده ارزشمند بود و به نيکي شاخه‌ها و شکوفه‌های پراعتلای شخصيت متعالی و اثربخش ایشان برایم مشهود بود.
استاد دکتر اژه‌ای، با صبغه‌ي غنی دینی و علمي و فرهنگي و دغدغه‌های ارزشی در هر شرايط و موقعيتي که مسئوليت خاصی را پذيرا می‌شدند، همچون، ریاست سازمان بهزیستی، سازمان پرورش استعدادهای درخشان، نمایندگی رهبری در اتحادیه انجمن اسلامی دانشجویان در اروپا، ریاست دانشکده روانشناسی و علوم‌تربیتی و … همواره با انديشه و بصيرت، مطالعه و مشورت، آينده‌نگری و بلندانديشی، با همّت والا و عزم راسخ، صبوری و تلاش پيگير و توکّل به خدا، شايسته‌ترين و بايسته‌ترين تدابير و اقدامات را مبذول می‌نمودند.
دکتر اژه‌ای در جایگاه هر مسئولیتی که قرار می‌گرفتند، با همه وجود سعی می‌نمودند به دور ازفضاهای رسانه‌ای و مصاحبه‌های تبلیغاتی، با آرامش و صلابت، اندیشه و مشورت، متعهدانه در جهت محقق نمودن برنامه‌های حرفه‌ای خود تلاش نمایند. به عنوان‌مثال، هنگامی که ایشان زعامت سازمان پرورش استعدادهای درخشان عهده‌دار بودند، در بعضی از مطبوعات به طور جدی و عمدتا بی‌بهره از مایه‌های علمی، مساله جهش‌های تحصیلی دانش آموزان تیزهوش مطرح شد، بسیاری از مسئولان آموزشی، جمعی از اولیا و مربیان و بالطبع، تعداد قابل‌توجهی از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران منتظر اعلام نظر جناب دکتر اژه‌ای و انجام مصاحبه با ایشان بودند، در این مهم، من مفصل با دکتر اژه‌ای عزیز صحبت طولانی داشتم و از حضرت ایشان خواستم، با انجام یک مصاحبه کوتاه دیدگاه‌های علمی خودشان را بیان فرمایند، آقای دکتر اژه‌ای گفتند: “من مطلقا نمی‌خواهم یک مساله و موضوع علمی به صورت سطحی در روزنامه‌ها مطرح شود و اصلا مایل به انجام مصاحبه‌های مطبوعاتی نیستم!” نهایتا بعد از گفتگوی فراوان فرمودند، من برای روزنامه‌ها چیزی نمی‌نویسم و نامه‌ای هم نمی‌فرستم، حالا که شما پاسخ علمی مباحث روزنامه‌ها لازم می‌دانی خودت بنویس! خلاصه من هم پذیرفتم و با عنایت به اینکه عموما جهش‌های تحصیلی آرامش روانی دانش‌آموزان را مختل می‌نماید و مانع بروز خلاقیت‌های ایشان، به گونه‌ای که بایسته است می‌شود، مقاله مفصلی نوشتم و در روز‌نامه‌های پرتیراژ آن زمان انتشار یافت و بالاخره هیاهوی جهش‌های تحصیلی دانش‌آموزان به گونه‌ای خاتمه یافت. آری، استاد دکتر اژه‌ای همیشه دوست داشتند به دور از فضاهای رسانه‌ای، آرام و خاموش تلاش نمایند. انصافا، در همه حال ،خادم متواضع و عالم عامل بودند.
بدون اغراق، استاد دکتر اژه‌ای علاوه بر فراهم نمودن بستر مطلوب برای پرورش هزاران دانش‌آموز تیزهوش و خلاق، در طراحی و برنامه‌ریزی دوره‌های دکتری روان شناسی و تربیت صد‌ها دانش‌آموخته رشته‌های روانشناسی در مقاطع ارشد و دکتری نقش کم نظیری داشتند، به گونه‌ای که امروز بالغ بر یکصد استاد روانشناسی شاغل در دانشگا‌های مختلف کشور مرهون زحمات مدبرانه و عالمانه آن استاد حکیم می‌باشند.
استاد دل‌آرام و وارسته ما، دکتر اژه‌ای جنت‌مکان، در تعاملات گروهی و اجتماعی و در محافل دانشگاهی، با شجاعت اخلاقی آنچه را که حق می‌دانستند ضمن تکریم مخاطبان، با صلابت ستودنی بر زبان جاری می‌نمودند.
دکتر اژه‌ای همیشه با وارستگی و ساده‌زیستی، نسبت به هزینه نمودن از کیسه بیت‌المال در هر شرایط و موقعیت فوق‌العاده حساس و مراقب بودند، در سفرهای ضروری برای شرکت در نشست‌های ادواری اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان اروپا، همیشه به تنهایی و بدون همراه و با بلیط معمولی(اکونمی) می‌رفتند و از هر گونه تشریفات پرهیز می‌کردند. الحق ساده زیست و وارسته بودند.
دکتر اژه‌ای، با قلب سلیم و شخصیت زلال، گشاده‌رویی و صبوری و آرامش، همواره با شاگردان و همکاران خود با مهربانی و کرامت در تعامل بودند، اطاق کار ایشان عموما برای مراجعان باز بود.
راحل جنت‌مکان، دکتر اژه‌ای، همیشه با نگرش مثبت و امید آفرینی، تلاش و توکل، در اندیشه خدمت بودند و نه انگیزه پست و مقام!
آری، برای ایشان حاکمیت ارزش‌ها اصل بود و نه پاسداری حاکمیت‌ها!
الحق، حيات پربرکت آن راحل شتابان ديار جاودان، انديشمند علمی و فرهنگی، خادم وارسته و فرزانه، اسوه شجاعت و عدالت، تلاش‌مدار متوکّل، متفکّر خلاّق ایران اسلامی از زيباترين مصاديق شجره‌ی طيبّه پرشکوه و پربرکت در بوستان هستی می‌باشد.
آری، استاد دکتر اژه‌ای، با حیات پرعزت، اخلاص ستودنی، کوله‌باری از خدمات صادقانه، آثار پربرکت و ماندگار، با زلالی وجود و آرامش روان، به سوی معبودش شتافت و راحل دیار جاودان شد.
و زهی سعادت، در ۷۲ سالگی، دربقعه‌ی ۷۲ شهید هفتم تیر، در جوار عزیزانش، شهید دکتر بهشتی و برادر شهیدش آرام گرفت. روح پر فتوحش عالی است و متعالی باد.
از خالق مهربان برای آن عالم عامل، وارسته صادق، راحل جنّت مکان، علّو مقام و برای خانواده معظم، عزیزان و ياران باوفایش، سلامت و صبوری و تلاشمداری مسألت دارم.
دکتر غلامعلی افروز
