پیامبر اعظم(ص) می‌فرمایند: اذا مات العالم ثلم فی الاسلام ثلمة لایسدها شیء
وقتی عالِمی فوت کند در اسلام رخنه و حفره‌ای ایجاد می‌شود که هیچ چیز نمی‌تواند جای آن را پر کند.
به راستی هيچ كس و هيچ چيزی نمی‌تواند جای آن بزرگوار (آقای دکتر اژه‌ای) را پر كند. در پیام مقام معظم رهبری نیز این جایگاه بخوبی ترسیم شده و به حق ایشان را “شخصیت برجسته و ممتازی برشمردند که سالهای متمادی مجاهدتهای بزرگ و مبارک را با اخلاص و بدون اندک تظاهری عهده‌دار بودند و یادگارهای فراموش نشدنی برای کشور و انقلاب برجای گذاشتند و توصیف ایشان به مجاهدی خاموش که بنای نخبگی و نخبه‌پروری را بر شالوده های محکم ایمان و انقلاب استوار ساخت و سپیدروی و سرافراز به ملاقات خداوند رحیم شتافت”، ویژگیهایی است که ما در ابتدا به عنوان دانشجو و سپس به عنوان یار و یاور و همراه و دوست، به خوبی با گوشت و پوستمان طی سی و چند سال ارتباط نزدیک با دکتر اژه‌ای، لمس کرده بودیم.
آشنایی اینجانب با استاد دکتر جواد اژه‌ای در دوره کارشناسی ارشد در سال ۱۳۶۵ شروع شد. در ادامه بعد از اینکه پس از قبولی در کنکور اعزام به خارج در سال ۱۳۶۷ از رفتن به خارج به دلایل مختلف خودداری کردم، در اولین کنکور دکتری سال ۱۳۶۹ در دانشگاه تربیت مدرس پذیرفته شدم و از همین سال زمینه ارتباط بیشتر با دکتر اژه‌ای فراهم گردید. تا اینکه بعد از فارغ التحصیلی در سال ۱۳۷۴ با راه‌اندازی انجمن ایرانی روانشناسی، به عنوان عضو هیات موسس و بعد از انتخابات انجمن، به عنوان عضو هیات مدیره این انجمن و با راه‌اندازی مجله روانشناسی به عنوان عضو هیات تحریریه، این ارتباط نزدیک و نزدیکتر شد. علاوه بر آن در سال ۱۳۷۶ به مدت ۱۰ سال به عضویت هیات امنای سازمان استعدادهای درخشان درآمدم و در کنار دکتر اژه ای به عنوان رئیس سازمان استعدادهای درخشان بودم و این وظیفه نیز موجب تماس و ارتباط بیشتر با ایشان گردید. حاصل این ارتباط نزدیک طی سی و چند سال این است که می‌توانم شخصیت دکتر اژه‌ای را در ۴ بعد معنوی و ارزشی، رفتاری، مدیریتی و علمی به صورت زیر خلاصه کنم.
- از نظر معنوی و ارزشی؛ دکتر اژه‌ای روحانی‌ای واقعی از نظر علمی، عملی و اخلاقی و شخصیتی دین‌مدار، امیدوار به مدد الهی، ایثارگر، انقلابی و ساده زیست و بدور از تجمل‌گرایی بود.
- از نظر رفتاری؛ دکتر اژه‌ای شخصیتی خونگرم، خوش‌برخورد، خوش‌مشرب، خوش‌فکر، بذله‌گو، متواضع، فروتن، بی‌ادعا، صادق، صبور، خیرخواه، بخشنده، دارای عزت‌نفس، سعه‌صدر، متعهد، وفادار، بی توجه به مسایل مالی و دنیوی بود. شخصیتی کاریزماتیک و تاثیرگذار و با کیفیت کاری بسیار بالا که هیچگاه برای منافع شخصی، هواپرستی و ریاکاری و انگیزه‌های مادی کاری را نمی‌کرد.
- از نظر مدیریتی؛ دکتر اژه‌ای شخصیتی هوشیار، دوراندیش، آینده‌نگر، توانمند، قانون‌گرا، وظیفه‌شناس، مسولیت‌پذیر، پیگیر، با تفکر راهبردی، قاطع، با درک فضای سیاسی، مهربان با دانشجویان و همکاران و مبتکر و خلاق و در صدد توسعه توانمندی‌ها بود.
- از نظر علمی؛ دکتر اژه‌ای شخصیتی نکته‌سنج، حساس، دلسوز، با دغدغه بسیار زیاد نسبت به علم و شرایط علمی دانشجویان بود. او معلم واقعی‌ای بود که به وظایف علمی خود به خوبی عمل می‌کرد و برای آن وقت می‌گذاشت.
اگر بخواهم به مهمترین خدمات دکتر اژه‌ای طی حدود ۴۰ سال از زندگی پربار خود بعد از انقلاب اسلامی، اشاره داشته باشم می‌توانم به موارد زیر اشاره کنم.:
- فعالیت در وزارت امور خارجه
- وزیر بهزیستی و مشاور فرهنگی نخست‌وزیری و ریاست‌جمهوری
- راه‌اندازی انجمنهای اسلامی دانشجویان در اروپا و امریکا و ارتباط مستمر با آنان به صورت حضوری و غیرحضوری که موجب خدمات شایان توجهی گردید و حامی و ملجا دانشجویان ایرانی در اروپا و آمریکا بود.
- راه‌اندازی سازمان استعدادهای درخشان کشور در سال ۱۳۶۶ و شناسایی، جذب، تربیت و آموزش استعدادهای درخشان در سراسر کشور با راه‌اندازی مدارس سمپاد، زمینه توجه به نخبگان و نخبه پروری را فراهم نمود و مدیریت پدرانه بر مجموعه نخبگانی جوان و سازنده در دوران طلایی مدال آوری های علمی در المپیادهای جهانی.
- ریاست دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی
- مدیر گروه روانشناسی دانشگاه تربیت‌مدرس و راه‌اندازی دوره دکترای روانشناسی برای اولین بار در کشور در این دانشگاه در سال ۱۳۶۹ و بیش از ۱۵۰ فارغ التحصیل در مقطع دکتری که اکثر آنها به عنوان اعضای هیات علمی دانشگاه‌های سراسر کشور مشغول به خدمت هستند، تحولی عظیم در رشد و شکوفایی رشته روانشناسی ایجاد نمودند.
- راه‌اندازی انجمن ایرانی روانشناسی در سال ۱۳۷۴ با رویکرد علمی، دینی و انقلابی، زمینه کار تشکیلاتی و فعالیتهای حرفهای را فراهم نمودند.
- راه‌اندازی اولین مجله روانشناسی بعد از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۷۶ و انتشار ۹۵ شماره آن تا کنون طی ۲۴ سال، از جمله دستاورهای درخشان دکتر اژه‌ای است که بدون وقفه و به موقع ادامه یافته است.
- مدیر گروه روانشناسی و مشاوره دانشگاه تهران، که با تربیت خیل عظیمی از دانشجویان، به استمرار رشد و شکوفایی رشته روانشناسی کمک نمود.
- عضویت در هیات امنای بنیاد فارابی، هیات امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، هیات امنای سازمان ملّی استعدادهای درخشان، نماینده رهبری در امور دانشجویان ایرانی مقیم اروپا و عضو شورای مرکزی نهاد نمایندگی مقام معظّم رهبری در دانشگاه‌های کشور
- و ….
رحلت دکتر اژه‌ای واقعا رخنه‌ای در جامعه روانشناسی ایجاد کرد که هیچ چیز نمی‌تواند جای آن را پر کند و ضایعهای جبران‌ناپذیر است. دکتر اژه‌ای حق بسیار بزرگی بر گردن همه فارغ التحصیلان دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه تهران یا به عبارتی بهتر بسیاری از اساتید دانشگاه های کشور دارند. بعلاوه حق بسیار بزرگی بر گردن همه استعدادهای درخشان کشور دارند و به حق برای این عزیزان پدری کردند. اشاره به بخشی از نامه دکتر اژه‌ای به دانش آموزان استعداد درخشان، بیانگر این نقش است:
“فرزندانم سمپادیم؛ اطمینان داشته باشید هیج کجا مانند وطن یک فرد نیست و هیچ افتخاری بالاتر از تلاش برای تعالی و رشد و شکوفایی سرزمین مادری نیست و این تنها در سایه باور توحیدی امکان پذیر خواهد بود. اگر شما بر این باور باشید کاری کارستان خواهید کرد و عظمت و مجدد گذشته سرزمینتان را تکرار خواهید نمود”.
نکته قابل تامل دیگر اینکه علیرغم خدمات بسیار زیادی که به جامعه روانشناسی و استعدادهای درخشان داشتند، در زمان حیاتشان، هیچگاه اجازه ندادند برایشان مراسم تقدیر به رسم امروز گرفته شود. همیشه اشاره می‌کردند اگر کاری انجام داده‌اند برای رضای خدا بوده است و آن کسی که باید ببیند می‌بیند و نیازی به تقدیر دیگران نیست. همانطور که در زمان حیاتشان نتوانستیم از آن عزیز به طور شایسته تقدیر کنیم، متاسفانه به علت شرایط خاص حاکم بر کشور و همه دنیا بخاطر ویروس کرونا، آن‌گونه که باید نتوانستیم از جایگاه رفیع آن عزیز از دست رفته با برگزاری مراسم تشییع، خاکسپاری، مراسم ختم و حضور در کنار خانواده محترم و گرانقدر برای تسلی خاطر آنان، قدردانی کنیم و به جلسات مجازی اکتفا کرده‌ایم. ان‌شاء‌الله با برطرف شدن این شرایط با توسل و استعانت از درگاه خداوند متعال، بتوانیم مراسم یادبودی که در شأن آن عزیز باشد برگزار نماییم.
دکتر علی فتحی آشتیانی
اولین دانش‌آموخته دکتری روانشناسی در ایران
